W dniu 4.07.2019 r. została uchwalona nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego (KPC). Ustawa została już podpisana przez Prezydenta. Zakres zmian jest ogromny i interesuje głównie prawników i innych praktyków. Pewne zmiany są jednak na tyle istotne dla biznesu, że wskazane jest przedstawienie ich zarysu dla przedsiębiorców jako że mogą wpłynąć na realia prowadzenia przez nich biznesu.
- Rozstrzygnięcie sprawy na pierwszym terminie lub rozprawy mają być regułą, a możliwe będzie również wyznaczeni terminów rozpraw dzień po dniu. Rzeczywistość pokaże czy będzie to realne.
- Przedsiębiorca wnoszący pozew będzie miał obowiązek podać w nim adres swojej poczty elektronicznej co będzie stanowiło wymóg formalny pozwu. Ten sam obowiązek dotyczy pozwanego w odpowiedzi na pozew.
- Posiedzenie przygotowawcze. Sąd będzie się starał nakłonić strony do polubownego zakończenia sporu, a gdy do tego nie dojdzie wówczas opracuje razem ze stronami plan rozprawy zawierający m.in. żądania, kwestie sporne, terminy posiedzeń, dowody, świadków itp.
- Koniec z doręczeniem pozwu na awizo. Jeżeli pozwany nie odebrał pisma inicjującego postępowanie, sąd zobowiąże powoda do doręczenia pozwu za pośrednictwem komornika w terminie 2 miesięcy pod rygorem zawieszenia postępowania. To zła zmiana dla przedsiębiorców walczących ze znikającymi dłużnikami.
- Prymat dowodu z dokumentów. Świadkowie będą przesłuchiwani tylko wyjątkowo (gdy po przeprowadzeniu innych dowodów nadal pozostały niewyjaśnione istotne fakty), a możliwe będzie także wezwanie strony / świadka do złożenia oświadczenia / zeznań na piśmie. To dobra wiadomość – będzie bowiem usprawniać postępowanie i może zapobiec niczym nie uzasadnionemu a dotychczas często preferowaniu dowodowi z zeznań świadków. Powyższe może również odciążyć menedżerów od zajmowania się jeżdżeniem do Sądów celem składania zeznań. Jeżeli już świadek zostanie wezwany to… strona powinna zadbać o to aby stawił się na rozprawę w wyznaczonym terminie – gdy Strona wnioskowała o tego świadka. Wygląda zatem na to że przyjazd na rozprawę strony ze świadkiem przestanie być źle postrzegany.
- Odsetki od kosztów procesu będą uwzględniane w orzeczeniach sądowych co jest nowością i pożądaną zmianą.
- Umowa dowodowa – to możliwość uzgodnienia przez strony włączenia określonych dowodów w postępowaniu w sprawie z określonego stosunku prawnego powstałego na podstawie umowy. Praktyka pokaże kierunek stosowania tej instytucji, aczkolwiek w biznesie, a zwłaszcza sektorze usług finansowych b2b ten instrument daje potencjalnie ogromne możliwości.
- Jeszcze w trakcie procesu Sąd (w razie potrzeby) może poinformować strony o prawdopodobnym wyniku sprawy. To co było dotychczas nie do pomyślenia nieco upodabnia nasz proces do amerykańskiego. Jeżeli instytucja ta będzie stosowana odważnie ale i rozważnie – wówczas powinna przyczynić się do zwiększenia ilości zawieranych ugód i cofanych pozwów i tym samym przyspieszenia spraw.
- Ograniczenie potrącenia w trakcie procesu. Zarzut potrącenia będzie mógł dotyczyć tylko wierzytelności niespornej, udowodnionej dokumentem / pochodzącej z tego samego stosunku prawnego i musi zostać złożony na piśmie przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy. Ograniczenie to ma przyspieszyć postępowanie i niewątpliwie wpłynie na linię obrony w wielu procesach, zwłaszcza wynikających z robót budowlanych.
- Ograniczenie zmian w procesie. Trudniejsza będzie zmiana powództwa, niedopuszczalne będzie dopozwanie. Każdy pozew w sprawach b2b powinien być zatem dobrze przemyślany i precyzyjnie skonstruowany.
- Przeciwdziałanie obstrukcji. Nowelizacja wprowadza kilka zmian uniemożliwiających utrudnianie postępowania, nadużywanie uprawnień i tzw. „pieniactwo”. Sąd zyska możliwości pozostawiania niektórych pism „bez rozpoznania”. Te zmiany to dobra informacja dla przedsiębiorców, zwłaszcza tych uczciwych.
- Doręczenia e-mail. Pełnomocnicy procesowi będą mogli doręczać sobie pisma procesowe z załącznikami w postaci elektronicznej, jeżeli złożą sądowi zgodne oświadczenia w tym przedmiocie i wskażą dane kontaktowe.
- Podwyżki kosztów sądowych. Wzrosną opłaty sądowe zwłaszcza w sprawach o mniejszej wartości, ale też wzrośnie opłata maksymalna z 100.000 zł do 200.000 zł. Co istotne – największa podwyżka będzie dotyczyć zawezwania do próby ugodowej w sprawach o dużej wartości – zamiast opłaty stałej (300 zł) będzie naliczona opłata w wysokości 1,25% wartości sporu – dla przykładu przy roszczeniu na 1.000.000 zł będzie to 12.500 zł (zamiast dotychczasowych 300 zł). Tymczasem instrument ten był często wykorzystywany do pewne przerwania biegu przedawnienia niewielkim kosztem. Wprowadzona zostanie również opłata 100 zł za wniosek o uzasadnienie wyroku. Droższy będzie również pozew o uchylenie uchwały – 5.000 zł zamiast dotychczasowych 2.000 zł. Pozew o uzgodnienie treści księgi wieczystej o wartości sporu ponad 40.000 zł będzie kosztował 2.000 zł.
# Podsumowanie.
Ustawa zrewolucjonizuje postępowanie i wejdzie w życie co do zasady 3 miesiące od ogłoszenia, a niektóre zmienione przepisy – w tym w zakresie opłat sądowych – nawet po 14 dniach. Wbrew pozorom zmiany są istotne nie tylko dla prawników, ale również dla przedsiębiorców. Dla przykładu – przedsiębiorcy powinni obecnie zadbać o maksymalne dopracowanie wzorców umownych które będą podstawą rozstrzygania sporów. Dowody osobowe zejdą na dalszy plan. Ważne będzie posiadanie aktualnych danych drugiej strony. Istotne będzie wykonywanie umowy zgodnie z jej treścią, a ewentualne odstępstwa nie powinny być dokonywane w żadnym wypadku ustnie. Korespondencja e-mail staje się już normalnym środkiem dowodowym.
