Najważniejsze zmiany prawne w 2019 r.

Rok 2018 był niewątpliwie rokiem ogromnych zmian w prawie dla biznesu (sami nazwaliśmy go „rokiem compliance”). A jakie zmiany prawne czekają przedsiębiorców w 2019 roku? Poniżej lista z podziałem na zakres tematyczny.

# KRS I RACHUNKOWOŚĆ

• Krótszy okres przechowywania zatwierdzonych rocznych sprawozdań finansowych (SF) – 5 lat od końca roku w którym zatwierdzono SF. Wejście zmiany w życie: 1.01.2019 r.;
• SF za 2018 rok będą sporządzane wyłącznie w postaci elektronicznej i opatrywane kwalifikowanym podpisem elektronicznym / profilem zaufanym ePUAP. Wejście w życie: 1.10.2018 r.;
• SF do KRS złoży nie tylko członek zarządu, ale także prokurent, adwokat, radca prawny, prawnik zagraniczny posiadający polski PESEL. O tej zmianie pisaliśmy szczegółowo TUTAJ;
• Krajowy Rejestr Zadłużonych. Ustawa z dnia 9 listopada 2018 r. o Krajowym Rejestrze Zadłużonych wprowadza darmowy dostępny on-line rejestr, który niestety najprawdopodobniej ruszy dopiero pod koniec 2020 r. O tej zmianie pisaliśmy TUTAJ.

# COMPLIANCE

• AML. W dniu 13.01.2019 r. mija termin na sporządzenie i wdrożenie własnej oceny ryzyka przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, wynikający z nowej ustawy. O ustawie, w tym jej zakresie i obowiązkach pisaliśmy TUTAJ;
• Odpowiedzialność podmiotów zbiorowych. Trwają prace końcowe nad ustawą która może zrewolucjonizować system compliance w korporacjach. O ustawie pisaliśmy TUTAJ;
• Ochrona Konkurencji i Konsumentów. Prezes UOKiK od dnia 15.12.2018 r. uprawniony jest do nałożenia kary na kadrę menadżerską (do 5 mln złotych) w przypadku wykrycia, że menedżer umyślnie przyczynił się do naruszenia zbiorowych interesów konsumentów lub stosowania klauzul niedozwolonych w umowach handlowych;
• Kodeks Antykorupcyjny. Ustawa o jawności życia publicznego została „zamrożona”. W 2019 roku powinny wyjaśnić się dalsze losy tego projektu. O projekcie ustawy pisaliśmy TUTAJ.

# PRAWO PRACY I UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

• Minimalne wynagrodzenie za pracę wyniesie 2.250 zł brutto;
• Minimalna stawka godzinowa dla zleceniobiorców lub usługodawców wyniesie 14,70 zł;
• Likwidacja obowiązku okresowych szkoleń BHP dla najmniej wypadkowych branż, zwłaszcza pracowników administracyjno-biurowych, zatrudnionych u pracodawcy do max. 3 kategorii ryzyka;
• Brak obowiązku zatrudniania specjalisty od BHP dla pracodawcy do 3 kat. ryzyka zatrudniającego nie więcej niż 50 pracowników (poprzednio: 20);
• Skrócenie czasu przechowywania akt pracowniczych z 50 do 10 lat; Akta pracownice będzie można przechowywać w formie elektronicznej;
• Wynagrodzenie za pracę będzie płatne na konto pracownika, do rąk własnych tylko na wniosek (art. 86 § 3 KP); Jeśli pracownik nie posiada konta bankowego i jednocześnie nie złożył wniosku o wypłatę wynagrodzenia do rąk własnych, wówczas jego pensja zostanie przekazana na tzw. podstawowy rachunek bankowy (otwarcie i prowadzenie takiego rachunku, służącego wyłącznie do odbioru wynagrodzenia, jest bezpłatne);
• Obowiązek przekazywania pracownikowi przez pracodawcę przy rozwiązaniu umowy o pracę nowych informacji oprócz świadectwa pracy (dot. m.in. przechowywania akt pracowniczych).

# PRAWO SPÓŁEK HANDLOWYCH

• Zgromadzenia Wspólników: (1) możliwość odwołania NZW przez wspólnika żądającego jego zwołania (art. 236 § 3 KSH), (2) obowiązek dołączania pełnomocnictwa do reprezentowania wspólnika na ZW do księgi protokołów, (3) możliwe będzie obiegowe głosowanie na odległość także nad uchwałami ZWZ, z wyjątkiem tych podejmowanych w głosowaniu tajnym;
• Utrudnienia w rezygnacji „ostatniego” członka organu sp. z o.o. / S.A. Składający rezygnację członek zarządu sp. z o.o. będący jedynym członkiem organu, ma obowiązek złożyć rezygnację wspólnikom, zwołując jednocześnie zgromadzenie wspólników. Rezygnacja taka będzie skuteczna dopiero z dniem następującym po dniu, na który zwołano zgromadzenie wspólników (art. 202 § 6 KSH). Rozwiązanie to służy zapobieganiu pozostawiania spółek z nieobsadzonym zarządem, niezdolnych do działania, w tym brania udziału w post. sądowych i egzekucyjnych. Dotyczy to również rady nadzorczej (jeśli powołana). Zmiana jest kontrowersyjna, z racji możliwości przymuszenia do czasowego pełnienia niechcianej funkcji. W mojej ocenie jest to zmiana potrzebna;
• Zmiana umowy sp. z o.o. w organizacji w formie umowy wspólników (art. 161 § 4 KSH) – wprowadzono przepis zgodny z dotychczasową linią orzeczniczą SN (post. z dnia 25.02.2009 r., sygn. akt II CSK 489/08);
• Dzień dywidendy – w braku odmiennego zastrzeżenia ma nim być dzień powzięcia uchwały o podziale zysku;
• Zwrot zaliczki na dywidendę (art. 195 § 11 KSH) – nowe zasady zwrotu w przypadku poniesienia straty albo osiągnięcia mniejszego zysku niż wypłacone zaliczki;
• Osoba nie będąca partnerem może zostać członkiem zarządu spółki partnerskiej (art. 97 § 3 KSH);
• Wypowiedzenie umowy spółki SKA przez komplementariusza i jego wystąpienie ze spółki jest dopuszczalne bez względu na treść umowy (art. 149 § 1 KSH);
• Nowe skutki przekroczenia umocowania przez Zarząd. Zrównano pozycję „rzekomego pełnomocnika” (osoby działającej z przekroczeniem pełnomocnictwa albo po jego wygaśnięciu) do pozycji członka organu osoby prawnej (np. członka zarządu) którego mandant już wygasł, albo który przekroczył zakres umocowania. Znowelizowany przepis art. 39 kodeksu cywilnego uzależnia ważność zawartej przez taką osobę umowy od jej potwierdzenia przez osobę prawną, w której imieniu została ona zawarta (tzw. bezskuteczność zawieszona). W przypadku jednostronnych czynności prawnych (np. oświadczenia / wypowiedzenia) – będą one bezwzględnie nieważne.

Wejście w życie wszystkich ww. zmian: 1 stycznia 2019 r.

# EGZEKUCJA

Dnia 1.01.2019 r. weszły w życie nowe ustawy o komornikach sądowych i kosztach komorniczych, które rewolucjonizują egzekucję. Na Komorników nałożone są nowe obowiązki i ograniczenia (np. wymóg filmowania wielu czynności), ale przede wszystkim ograniczony zostały terytorialnie wybór komornika do najbliższego rewiru. Zmiany mogą negatywnie wpłynąć na skuteczność egzekucji dla wierzycieli. O zmianie szczegółowo pisałem na blogu TUTAJ.

# PRAWO WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ

Trwają prace nad znowelizowaniem ustawy prawo własności przemysłowej celem dostosowania do dyrektywy 2015/2436 z dnia 16 grudnia 2015 roku. Zmianie ma ulec definicja znaku towarowego (brak wymogu graficznego przedstawienia znaku). Przedłużenie prawa ochronnego ma być możliwe już przez samo wniesienie opłaty (bez konieczności składania wniosku). Każdy licencjobiorca ma uzyskać prawo do kierowania roszczeń z tytułu naruszenia praw do znaku towarowego (np. franczyzobiorca będący licencjobiorcą restauracji będzie mógł samodzielnie pozwać podmiot trzeci o naruszenie znaku towarowego, podobnie jak spółka będąca dystrybutorem wyłącznym sprzętu spółki zagranicznej w Polsce).  Wejście w życie: prawdopodobnie w 2019 r. (brak terminu).

# PRAWO PODATKOWE

• Ulga na złe długi VAT dla wierzyciela już po 90 dniach (zamiast 150);
• Status „małego podatnika” do 2.000.000 EUR przychodu (poprzednio 1.200.000 EUR) od 1.01.2020 r. co oznacza dla takich podmiotów korzystne opodatkowanie CIT, preferencje w amortyzacji, możliwość wpłacania zaliczek kwartalnych na PIT i CIT;
• Preferencyjna stawka CIT (9%) będzie przysługiwać małym podatnikom oraz podatnikom rozpoczynającym prowadzenie działalności gospodarczej gdy przychody osiągnięte w bieżącym roku podatkowym (wcześniej w poprzedzającym roku) nie przekroczyły wyrażonej w PLN kwoty odpowiadającej równowartości 1.200.000 EUR;
• Możliwość jednorazowego rozliczenia straty podatkowej do wysokości 5 mln zł;
• Zwolnienie z podatku dochodowego wypłaconych od ubezpieczyciela kwot odszkodowań przeznaczonych na odtworzenie zniszczonych środków trwałych, z wyjątkiem samochodu osobowego.
• Ujednolicenie formularzy deklaracji podatkowych w przypadku podatków lokalnych (podatku od nieruchomości czy leśnego) oraz umożliwienie składania ich drogą elektroniczną;
• Exit tax – podatek od niezrealizowanych zysków – znane są stawki (w przypadku podatników CIT wyniesie 19% wartości majątku; w przypadku podatników PIT przewidziano stawki 19% i 3%, gdy wartość przenoszonych składników majątkowych przekracza 4 000 000 zł) i zasady jego pobierania;
• IP BOX – preferencyjne opodatkowanie dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej stawką 5%, o ile podatnik będzie prowadził działalność bezpośrednio związaną z wytworzeniem, rozwinięciem lub ulepszeniem prawa własności intelektualnej;
• MDR – obowiązek zgłaszania szefowi KAS elektronicznie w terminie 30 dni schematów podatkowych przez „promotorów” którzy tworzą, udostępniają, wdrażają schematy podatkowe. „Promotorem” określa się m. in. doradcę podatkowego, adwokata, radcę prawnego czy pracownika banku. Uchybienie obowiązkowi przekazania schematu zagrożone jest grzywną w wysokości 720 stawek dziennych, tj. max. do 21,6 mln zł;
• Przy wydawaniu decyzji podatkowych organy KAS będą mogły „przy okazji” ustalać dodatkowe zobowiązanie podatkowe z tytułu m.in. klauzuli unikania opodatkowania (w tam małych klauzul), przepisów o cenach transferowych, podatku u źródła, w ramach przewidzianych w ordynacji podatkowej (ograniczenia wartościowe);
• Nowe przestępstwa i wykroczenia skarbowe: uchybienie obowiązkowi złożenia informacji o sporządzeniu dokumentacji cen transferowych, złożeniu dokumentacji cen transferowych; brak raportowania schematów podatkowych, złożenie niezgodnego z prawdą oświadczenia warunkującego zwolnienie z WHT lub obniżenie stawki podatku.

# WNIOSKI

Żaden przedsiębiorca nie powinien przejść obojętnie obok ww. zmian. Wprowadzane zmiany w dużej części są kontynuacją zmian 2018 roku budujących system compliance w korporacjach. Zarysowuje się tendencja kierowania odpowiedzialności finansowej w stronę menedżerów. Przed compliance nie ma zatem ucieczki. Jest też sporo zmian wymagających dostosowania dokumentacji pracowniczej. Konieczne jest także przygotowanie się na całkowicie elektronicznej składanie dokumentacji rachunkowej do KRS.  Kto jeszcze nie posiada podpisu kwalifikowanego albo ePAUP powinien go założyć niezwłocznie. Plusem jest pakiet ułatwień MŚP dot. zwłaszcza kwestii pracowniczych, w tym BHP, jak również nowelizacja Kodeksu Spółek Handlowych usuwająca kilka rozbieżności. Niestety system podatkowy nadal pozostaje nieczytelny i nieprzejrzysty, a uprawnienia organów KAS ulegają stopniowemu zwiększaniu.