Najważniejsze zmiany prawne w 2020 r. dla branży faktoringowej

 Za nami rok 2019 będący kolejnym rokiem pełnym zmian prawnych dla branży faktoringowej (m.in. Split Payment, White List, AML itp.). Pełna listę zmian z 2019 roku można przejrzeć w tym wpisie. Był to kolejny ciężki rok pod względem zmian prawnych. Rok 2020 zapowiada się wreszcie nieco spokojniej, aczkolwiek już teraz wiadomo że będziemy przynajmniej kilka istotnych dla branży zmian. Poniżej spróbuję nakreślić najważniejsze z nich – subiektywnie według wagi znaczenia dla branży faktoringowej.

1. White list (Biała Lista podatników VAT)

O Białej Liście podatników VAT pisaliśmy już kilkukrotnie, m.in. tutaj i tutaj. Warto jednak pamiętać, że dopiero z dniem 1.01.2020 r. weszły w życie sankcje przewidziane ustawą tj.  jeżeli opłacający FV od 1 stycznia 2020 r. zapłaci za FV kwotę powyżej 15.000 zł na inny rachunek bankowy kontrahenta, niż podany w wykazie (nawet wówczas gdy ten inny rachunek jest wskazany na FV), wówczas dokonujący płatności (1) nie będzie miał możliwości zaliczenia do KUP kwoty w tej części, w jakiej płatność przekracza kwotę 15.000 zł (bez względu na liczbę wykonanych przelewów), (2) będzie ponosił ryzyko odpowiedzialności solidarnej ze swoim kontrahentem za nieodprowadzony VAT od transakcji.  Powyższe oznacza, iż od dnia 1.01.2020 r.:

• Można oczekiwać zwiększonej liczby zapytań kontrahentów na faktoringu o rachunki cesyjne na White List. W skrajnych przypadkach mogą pojawić się tzw. płatności bezpośrednie;
• Należy spodziewać się zwiększonej liczby płatności przelewami typu Split Payment (chroniącymi przed negatywnymi skutkami braku rachunki na Białej Liście w zakresie podatku VAT);
• Rachunki bankowe faktora wskazywane na FV powinny być widoczne na Białej Liście;
• Rachunek bankowy faktoranta do wypłaty zaliczek faktoringowych powinien być widoczny na Białej Liście;
• Klauzule faktoringowe powinny być czytelniejsze i dawać do zrozumienia że rachunek wskazany na FV jest rachunkiem Faktora;
• Faktoring cichy w formule rachunku powierniczego (escrow) traci rację bytu z uwagi na brak ujawnienia takiego rachunku na Białej Liście;
• Do standardowej procedury nawiązywania relacji z nowym kontrahentem (również faktorantem) spółka faktoringowa powinna włączyć pobieranie stanu Wykazu (PDF) na dzień podpisania umowy.

Część z ww. kwestii winna znaleźć odzwierciedlenie w odpowiednich zmianach umów faktoringowych / regulaminów.

2. Ustawa o zatorach płatniczych

Dnia 1 stycznia 2020 r. weszła w życie Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych, tzn. pakiet regulacji ograniczających zatory płatnicze. O zmianach pisaliśmy tutaj. Dla branży faktoringowej zmiana przepisów oznacza m.in.:

• Skrócenie terminów płatności na zgłaszanych FV do 60 dni, co może pociągać za sobą krótsze okresy naliczania opłat / kosztów za finansowanie;
• Niepewność co do faktycznego terminu wymagalności należności z faktury VAT – (1) potencjalne spory co do terminów wymagalności, w tym okresu naliczania odsetek, zgłaszania należności do windykacji, w tym ubezpieczeniowej, (2) na etapie zawierania nowej umowy z należnościami nieprzeterminowanymi (mogą de facto być przeterminowane), (3) jak również przy przejmowaniu faktoranta od innego faktora;
• Wyższe odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych – stopa referencyjna NBP + 10 pp (przy obecnej stopie referencyjnej 11,5%);
• Wyższa rekompensata za koszty odzyskiwania należności (istotne przy mikrofaktoringu) – z zastrzeżeniem pewnych wątpliwości co do jej zasądzania przy niektórych cesjach wierzytelności – zwłaszcza przy samodzielnym obrocie rekompensatami;
• Ryzyka materialnoprawne (np. odstąpienie od umowy);
• Ryzyka na faktorantach stosujących nadmiernie długie terminy zapłaty (czyn nieuczciwej konkurencji / kary administracyjne);
• Uproszczenie procedury zabezpieczającej dla należności pieniężnych nie przekraczających 75.000 zł z transakcji handlowej przeterminowanych o 3 miesiące.

Powyższe wymaga systemowych zmian w umowach faktoringowych.

3. Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych;

Ustawą z dnia 1.03.2018 r. o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (tzw. ustawa AML) wprowadzony został Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR), który funkcjonuje od 13 października 2019 r. i odnosi się m.in. do spółek prawa handlowego. Firmy faktoringowe działające w formie spółek prawa handlowego (co jest regułą) mają obowiązek ustalić beneficjenta i dokonać jego zgłoszenia do dnia 13 kwietnia 2020 r. droga elektroniczną do CRBR pod rygorem sankcji finansowych. Poza tym, CRBR jest bardzo wygodnym i przydatnym narzędziem dla faktorów pod kątem wywiązywania się z obowiązków AML. Wyszukiwarka jest dostępna tutaj: https://crbr.podatki.gov.pl/adcrbr/#/wyszukaj.

4. Prosta Spółka Akcyjna

Dnia 1 marca 2020 r. miała wejść w życie nowelizacja Kodeksu Spółek Handlowych wprowadzająca nowy rodzaj spółki – prostą spółkę akcyjną (PSA), która jest ciekawą formą działalności dedykowaną dla tzw. start-upów przewidująca m.in. minimalny kapitał zakładowy na poziomie 1,00 zł, bardzo dużą elastyczność w zakresie: obrotu akcjami, wnoszenia wkładów, kształtowania organów spółki, uprzywilejowania akcji. Należy zatem liczyć się z tym że prędzej czy później tego typu podmioty mogą wystąpić jako podmiot wnioskujący o faktoring. Tego typu spółki zwłaszcza intensywnie mogą zacząć działać w sektorze IT.  Początkowo tego typu spółki mogą cieszyć się ograniczonym zaufaniem.

EDIT 8.01.2020 r. – uwaga! Jak poinformowało Ministerstwo Rozwoju w ostatniej chwili zdecydowano się dokonać opóźnienia nowych przepisów o PSA które obecnie mają wejść w życie dopiero 1 marca 2021 roku – wejścia w życie przepisów dot. Prostej Spółki Akcyjnej. To konsekwencja odroczenia wprowadzenia elektronicznego postępowania rejestrowego.

5. Dematerializacja akcji SA i SKA

Akcje spółki akcyjnej i komandytowo-akcyjnej przestaną mieć formę dokumentu, czego skutkiem będzie całkowite usunięcie z obrotu gospodarczego akcji papierowych i zastąpienie ich akcjami w postaci cyfrowej. W związku z ową zmianą akcje będą podlegać wpisom do utworzonego na gruncie nowelizacji rejestru akcjonariuszy albo zarejestrowaniu w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych. Część informacji będzie również dostępna na stronach internetowych SA/SKA które będą obowiązkowe. Ta zmiana w powiązaniu z CRBR zwiększy transparentność SA i SKA – spółki te będą łatwiejsze do weryfikacji pod kątem beneficjentów rzeczywistych oraz faktycznych akcjonariuszy. Łatwiej będzie tym samym zweryfikować powiązania pomiędzy faktorantem a odbiorcą.

6. Zmiana sposobu dokonywania wpisów w KRS

Od dnia 1.03.2020 r. złożenie wniosku do KRS możliwe będzie jedynie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego (on-line). Koniec z wnioskami papierowymi.

7. Ulga na złe długi w PIT i CIT

Na postawie art.18 f Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych z dniem 1 stycznia 2020 r. wprowadzone zostało rozwiązanie polegające na tym, iż wierzyciel może zmniejszyć podstawę opodatkowania o kwotę wierzytelności, jeżeli nie zostanie ona uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności (określonego w umowie lub na fakturze). Natomiast dłużnik ma obowiązek podwyższenia przychodu do opodatkowania o niezapłacone wierzycielowi kwoty. Skorzystanie z nowej „ulgi na złe długi” będzie możliwe w przypadku transakcji handlowych, w których termin zapłaty upływa po 31 grudnia 2019 r.

8. Likwidacja deklaracji i nowy JPK VAT

W 2020 r. deklaracje VAT zastąpione będą nowym plikiem JPK_VAT, który będzie obejmował deklarację VAT (zastąpi deklarację VAT-7, VAT-7K oraz VAT-27) i ewidencję VAT. Nowe obowiązki w zakresie przesyłania JPK_VAT wejdą w życie 1 kwietnia 2020 dla dużych podatników (ponad 250 osób zatrudnienia i obroty przekraczające 50 mln euro lub ponad 250 osób zatrudnienia, gdzie suma aktywów bilansu przekracza 43 mln euro)  oraz 1 lipca 2020 r. – dla pozostałych. Powyższe oznacza, iż faktoranci (tam gdzie zastrzeżono taki obowiązek) nie będą już przesyłać faktorowi do wglądu deklaracji VAT. Wskazane będzie dokonanie odpowiednich zmian w tymże zakresie. Wzrośnie rola profesjonalnego softu do rozczytywania plików JPK.

9. Indywidualny rachunek podatkowy

Od 1 stycznia 2020 r. wyłącznie indywidualny rachunek podatkowy, zwany także mikrorachunkiem podatkowym, będzie służył do wpłat podatków PIT, CIT i VAT.  Dotychczasowe rachunki urzędów skarbowych do wpłat PIT, CIT i VAT będą aktywne tylko do 31 grudnia 2019 r. Po tym terminie wpłat należy dokonywać na indywidualny rachunek podatkowy.

10. Ustawa o Krajowym Rejestrze Zadłużonych

O zmianie pisaliśmy szczegółowo tutaj. Dane zawarte w KRZ będą powszechnie dostępne i jawne. Korzystać z nich będą mogły zarówno osoby fizyczne czy instytucje finansowe, w tym firmy faktoringowe. Umożliwi to weryfikację faktorantów, ich członków organów, wspólników, czy też poręczycieli. Pozwoli ustalić czy wobec takich osób prowadzone jest/było postępowanie restrukturyzacyjne lub upadłościowe albo orzeczono zakaz prowadzenia działalności gospodarczej, czy umorzono postępowanie egzekucyjne, ze względu na bezskuteczność egzekucji albo dłużnik zalega z alimentami ze spłatą dłużej niż 3 miesiące. Sama baza ma ruszyć dopiero najpóźniej dnia 1.12.2020 r.

11. Odpowiedzialność podmiotów zbiorowych

W 2020 roku powinny wyjaśnić się losy projektu nowej ustawy o Ustawa zrewolucjonizuje działalność przedsiębiorców w Polsce wymagając od nich  wdrożenie systemu compliance z prawdziwego zdarzenia celem minimalizacji ryzyka odpowiedzialności.  Konieczne zatem okaże się uporządkowanie struktury firmy, ustalenie zasad odpowiedzialności za poszczególne struktury, uregulowanie zasad udzielania rabatów klientom, przyjmowania i wręczania upominków, wprowadzenie kodeksu antykorupcyjnego, zapobieganie tworzeniu tzw. funduszy łapówkarskich itp. Ustawa dotyczy także firm faktoringowych.

12. Kodeks Antykorupcyjny

Ustawa o jawności życia publicznego została „zamrożona”. Projekt w obecnym brzmieniu obejmuje znaczną liczbę firm faktoringowych jako co najmniej średnich przedsiębiorców i przewiduje obowiązek przyjęcia wewnętrznych regulacji anty-korupcyjnych. W roku 2020 powinny wyjaśnić się dalsze losy tego projektu.