oszustwa

26.06.2020
oszustwa
08.08.2021
Crif sp. z o.o. w roku 2021 r. po raz kolejny przeprowadził na potrzeby konferencji Risk & Supervision Meeting badanie (ankiety) dot. nadużyć w sektorze faktoringowym i leasingowym. Z racji tematyki Bloga skupimy się na badaniu branży faktoringowej.
Ankieta zostanie w całości omówiona na Konferencji Risk & Supervision Meeting 2021. Zachęcamy do rejestracji i udziału w wydarzeniu. Konferencja Risk & Supervision Meeting jest organizowana corocznie przez CRIF sp. z o.o. – w tym roku odbędzie się 09.09.2021 r. (o czym więcej TUTAJ). My już teraz mamy możliwość podzielenia się pierwszymi spostrzeżeniami w zakresie wyników badania.
Tegoroczne badanie zostało przeprowadzone w maju 2021 r., a jego celem jest identyfikowanie wspólnych ryzyk, zagrożeń i tendencji w sferze nadużyć w sektorze leasingowym i faktoringowym, a docelowym rezultatem definiowanie i tworzenie nowoczesnych rozwiązań antyfraudowych dla obydwu branż. Jak w poprzednim roku, tym razem po raz kolejny pokusiliśmy się o analizę wyników badania i własne wnioski związane z tendencjami w zakresie fraudów faktoringowych. Jednak tym razem będzie ona wzbogacona odniesieniami do wyników z 2020 r. Interesujący będzie aspekt wpływu pandemii koronawirusa, jaki został zauważony przez firmy faktoringowe, na działania fraudsterskie.
Komentarz: Grupa metod walki z nadużyciami jest niezwykle szeroka i na ten fakt również wskazywali respondenci. Możemy tutaj zaliczyć standardowe procedury wewnętrzne (compliance), szkolenia antyfraudowe, „fraudo-odporną” dokumentację, naukę na błędach i analizowanie case’ów wewnętrznych i zewnętrznych, whistleblowing, stosowaną zasadę KYC (Know Your Customer), audytowanie wewnętrzne. Ankietowani wskazali na przydatność Rejestrów Ubezpieczycieli. Co ciekawe, w przypadku branży leasingowej branżowe rozwiązania w oparciu o art. 106d Prawa Bankowego także zostały ocenione najgorzej, pomimo iż w 2019 r. były one postrzegane jako najlepsze.
Komentarz: W porównaniu z rokiem poprzednim nie widzimy tutaj znaczącej zmiany. Mnogość narzędzi umożliwiających weryfikację faktorantów i innych uczestników obrotu faktoringowego jest nadal spora. Pod koniec 2021 r. do tej grupy ma wreszcie dołączyć Krajowy Rejestr Zadłużonych. W tym roku 3 firmy zadeklarowały stosowania silnika reguł biznesowych (decyzyjnych), w 2020 r. żadna nie wskazała na zastosowanie tej techniki. Rynek systemów kompleksowej obsługi faktorantów wraz z narzędziami analitycznymi dokumentów finansowych jako JPK_VAT, rodzajach oraz typach transakcji faktoranta oraz współpracy pomiędzy faktorantem i jego kontrahentami przed przyznaniem limitu faktoringowego jest coraz szerszy, co należy ocenić zdecydowanie pozytywnie. Im bardziej kompleksowy będzie system, tym większa jest szansa na wykrycie prawdopodobnych fraudów, co zauważyli tez sami respondenci.
Komentarz: Jest różnica w porównaniu do 2020 r., gdzie proporcje na rzecz zbyt niskiego udziału wydatków były odwrócone (wtedy uważało tak 60 % respondentów). Wynik nadal nie jest zadowalający biorąc pod uwagę, jakie skutki finansowe niosą za sobą oszustwa faktoringowe. Tak jak w zeszłym roku zachęcamy do uwzględnienia w rocznym budżetowaniu wydatków zarówno nowoczesne rozwiązania IT (systemy analityczne), jak również na szkolenia z tematyki przeciwdziałania fraudom faktoringowym.
Komentarz: Nie poprawiła się sytuacja wymiany informacji w sektorze finansowo-ubezpieczeniowym pomimo podnoszonych w tym zakresie postulatów. Dostawanie się do wyśrubowanych w zakresie przetwarzania m.in. danych osobowych wymagań narzuconych przez przepisy (np. RODO) nadal stanowi wyzwanie dla chcącego chronić swój interes faktora oraz usiłującego zachować jak największą zgodność z prawem ubezpieczyciela. Być może przesunięty ponownie KRZ zostanie doceniony przez branżę, a tego wyniki będą widoczne już w ankiecie przeprowadzonej za rok. Niewątpliwie nadal jako duży minus należy wskazać brak bazy zawartych umów faktoringowych i cesji globalnej na odbiorcach zgłoszonych do faktoringu. Nadal o fakcie zawarcia umowy faktoringowej inne (konkurencyjne) firmy faktoringowe dowiadują się najczęściej po fakcie, gdy zadłużenie z niej wynikające pojawia się w bazach, a nie już gdy nadano limit faktoringowy.
Komentarz: W najbliższej przyszłości raczej nie doczekamy się jednego systemu łączącego możliwości weryfikacji oraz analizy faktoranta i to jeszcze przed przyznaniem limitu faktoringowego. Odnośnie współpracy z komornikami warto dodać, że faktycznie brak jednego narzędzia w strukturach komorniczych dostępnego także dla szerszego grona mocno komplikuje weryfikację zadłużeń kontrahenta. Brak możliwości sprawdzenia ustalonych zajęć komorniczych, jak również brak możliwości generowania zapytań o dłużnika przed uzyskaniem tytułu wykonawczego / tytułu zabezpieczenia. Tymczasem, zasadnym byłoby mieć możliwość pozyskania takiej wiedzy już na etapie wymagalności wierzytelności. Można rozważać czy taki problem rozwiązałoby pełnomocnictwo od faktoranta, musiałby jednak bardziej dotoczyć trwających postępowań.
Komentarz: Tak jak w zeszłym roku ocena respondentów odzwierciedla nasze przekonania w tym temacie. Skuteczna walka z fraudami faktoringowymi musi opierać się na solidnej współpracy zespołu tj. osób które posiadają odpowiednią wiedzę, doświadczenie i są odpowiednie wyszkolone, by wyłapywać najmniejsze sygnały świadczące o możliwości oszustwa. Jednak nawet najbardziej wykwalifikowana grupa osób nie poradzi sobie z analizą tysięcy czasem transakcji, stąd wzrost udziału programów oraz systemów IT jest tu całkiem zrozumiały, zwłaszcza na mniejszym wolumenie faktoringowym, gdzie ręczne wyłapywanie anomalii może być niewspółmierne wobec przeznaczonych na to środków osobo-czasowych.
Komentarz: W zeszłym roku podkreślaliśmy potencjalną możliwość wykorzystywania przez nieuczciwych kontrahentów pandemii koronawirusa do celów fraudowych. W zeszłorocznej ankiecie liczba zablokowanych oszustw była określana przez 100% ankietowanych na poziomie 1-100. W tym roku już 2 firmy zauważyły jednak większy udział prawdopodobnych fraudów w transakcjach faktoranta w liczbie powyżej 100. Dodatkowo 67% ankietowanych odpowiedziało, że doświadczyło jednorazowego istotnego zdarzenia fraudu w przeciągu 3 lat, gdzie w 2020 r. 4/5 firm faktoringowych zaznaczyło, że nie zanotowało takiego zdarzenia. Oznacza to, że w 2020 r. wzrosła jednak – sygnalizowana wcześniej – intensyfikacja działań fraudowych. Jest to zgodne z zasadą „skłonność do oszustwa rośnie w trakcie kryzysu”, a niewątpliwie taki miał miejsce w 2020 r.
Komentarz: Wniosek z odpowiedzi firm faktoringowych jest taki, że w ocenie respondentów fraudsterzy nie obrali branży faktoringowej za cel. Mogło się to wiązać z ogólnym spadkiem liczby transakcji i wolumenu podczas pandemii (związanym z upadkiem, zamknięciem czy tymczasowymi przerwami w działaniu przedsiębiorstw) – ryzyko wyłapania oszukańczej transakcji wzrastało w momencie, gdy ogólna liczba faktur do weryfikacji zmniejszyła się. Niemniej jednak nie podzielam wniosku o braku zależności pomiędzy pandemią a ilością wyłudzeń. Rzeczywiste statystyki maskuje brak wykrywalności wynikający ze spłaty wielu fikcyjnych wierzytelności zarówno przez odbiorców jak i samych faktorantów, również w ramach regresów. W najbardziej gorącym okresie pandemii gdzie biznes „siadł” takie sytuacje miały miejsce i na skutek spłat i późniejszych środków z „tarcz” były niewykrywalne, a czasami nie traktowane jako incydenty czy fraudy.
Pozostałe wnioski jakie wyprowadzamy z analizy wyników ankiet: